Vatnshellir er í Purkhólahrauni en hraunið er talið vera eitt hellaauðugasta hraun landsins. Hraunið er basískt helluhraun, um 5 – 8 þúsund ára gamalt. Vatnshelli, eða hellakerfi hans, tilheyra fjórir hellar. Sá efsti er hinn eiginlegi Vatnshellir og er hann öllum opinn. Neðar eru þeir hlutar sem nefndir hafa verið Bárðarstofa og Vættagangur og neðst eru Iður. Saman ganga þeir undir heitinu Undirheimar. Heildarlengd neðri hluta Vatnshellis er um 200 m. Lofthæð er víðast um 10 metrar. Dýpsti hluti hellisins, Iður, er meira en 30 m undir yfirborði jarðar. Í lofti hellisins, einkum Vættagangs, er hvítleitur, glitrandi bakteríu-, eða sveppagróður sem endurkastar ljósi.

Nafn sitt dregur hellirinn af því að áður fyrr var sótt vatn í hellinn og kúm frá Malarrifi brynnt við hann í þurrkatíð.

Hellaferðir með leiðsögn landvarða verða daglega í sumar frá 11. júní - 22. ágúst kl. 10:00, 11:30, 14:00 og 15:30. Mæting 15 mínútum fyrir brottför. Ferðin tekur um klukkutíma. Skráning í síma 665 2818 (betra) eða mætið beint við hellinn. Hámarksfjöldi í ferð eru 30 manns. Verð er 2000 kr. fyrir fullorðna, frítt fyrir börn. Klæðist hlýjum fatnaði, góðum skóm og hönskum/vettlingum. Hjálmar og ljós á staðnum. Hellirinn er í suðurhlíðum Purkhólahrauns, upp af Malarrifi, ofan við Útnesveg (sjá kort). Bílastæði er rétt við aðalveginn.

Heimild: Sjá hér
Mynd: Anton Stefánsson